Metody zarządzania magazynem i rozchodu towarów – FIFO, LIFO, FEFO

Metody wyceny i rozchodu zapasów pomagają w uporządkowaniu procesów magazynowych. Do najpopularniejszych należą zasada FIFO, LIFO i FEFO, choć stosuje się również takie sposoby jak HIFO czy AVCO. Świadomy wybór metody jest kluczowy, gdyż wpływa on nie tylko porządek na magazynie, ale i na rentowność firmy. Czym różnią się od siebie te metody wyceny zapasów, jakie mają zalety i wady oraz kiedy się sprawdzą? Poznaj przykłady!

 

Metody zarządzania zapasami – FIFO, LIFO, FEFO

Metody wyceny zapasów to jedne z kluczowych elementów rachunkowości, które pomagają przedsiębiorstwom określić wartość swoich zapasów na koniec okresu rozliczeniowego. Wycena zapasów jest istotna zarówno dla celów finansowych, jak i magazynowych, ponieważ pozwala zachować porządek na magazynie i usprawnić pracę.

 

Zrównoważone zarządzanie zapasami pozwala optymalizować zysk i dbać o rentowność firmy. Wspiera też procesy magazynowe i logistyczne, a także zwiększa wydajność pracowników. To właśnie metody rozchodu zapasów pomagają nadać działaniom magazynowym ustrukturyzowaną formę. Wśród najpopularniejszych metod znajdują się:

 

• FIFO (First In, First Out), czyli zasada “pierwsze weszło, pierwsze wyszło”;
• LIFO (Last In, First Out), zgodnie z którą “ostatnie weszło, pierwsze wyszło”;
• FEFO (First Expire, First Out), czyli metoda biorąca pod uwagę datę ważności i uznająca, że “pierwsze traci ważność, pierwsze wychodzi”.

 

FIFO – co to i kiedy się sprawdza?

Metoda FIFO (First In, First Out) to strategia zarządzania zapasami, w ramach której z magazynu najpierw wydawane są produkty, które zostały przyjęte jako pierwsze. Innymi słowy, najstarsze jednostki są zużywane przed nowszymi, co odzwierciedla kolejność ich przyjęcia do magazynu.

 

Zalety metody FIFO:

 

• Minimalizacja ryzyka przestarzałości: chroni przed ryzykiem przestarzałości, ponieważ starsze zapasy są używane przed nowszymi.

 

Wady metody FIFO:

 

• Potencjalne nadmierne zużycie starszych zapasów: w warunkach wzrastających cen może prowadzić do nadmiernej konsumpcji starszych (często tańszych) jednostek.

 

 

Kiedy sprawdzi się zasada FIFO? Ta metoda wyceny i rozchodu zapasów jest szczególnie przydatna w przedsiębiorstwach, gdzie ważne jest unikanie „zalegania” towarów na magazynie. Pomaga również w uniknięciu strat spowodowanych utratą wartości produktu czy jego przeterminowaniem.

 

 

LIFO – co to i kiedy się sprawdza?

Metoda LIFO (Last In, First Out) to strategia zarządzania zapasami, w której jako pierwsze z magazynu wydawane są najnowsze towary, czyli te, które zostały przyjęte jako ostatnie. Najpierw używane są więc produkty, które ostatnio trafiły do magazynu, co może wpływać na koszty jednostkowe i zyski przedsiębiorstwa.

 

Zalety metody LIFO:

 

• Minimalizacja podatku dochodowego: metoda LIFO może pomóc w zmniejszeniu podatku dochodowego, zwłaszcza w okresach inflacji, ponieważ używanie najnowszych (często droższych) jednostek może skutkować wyższymi kosztami i w konsekwencji mniejszym zobowiązaniem podatkowym (ze względu na niższy dochód).
• Łatwy dostęp do towarów: w przypadku zasady LIFO nie ma konieczności odszukiwania najstarszego produktu na magazynie, co ułatwia wydania magazynowe.

 

Wady metody LIFO:

 

• Utrudniona księgowość: rozliczenia księgowe przy tym sposobie rozchodu towarów są bardziej skomplikowane, co z kolei może wpływać na koszt księgowości. Ponadto zasada LIFO nie zawsze jest akceptowana – zakazują jej m.in. przepisy MSSF, które obejmują spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych i banki.

 

 

Metoda LIFO często znajduje zastosowanie w branżach, gdzie:

 

• Ceny surowców lub towarów dynamicznie rosną: w przypadku, gdy najnowsze jednostki są znacznie droższe, stosowanie LIFO może bardziej precyzyjnie odzwierciedlić koszty.
• Zarządzanie podatkowe jest kluczowe: przedsiębiorstwa często wykorzystują LIFO, aby zminimalizować podatek dochodowy w warunkach inflacji.
• Składuje się wiele towarów naraz: metoda LIFO sprawdza się w sytuacjach, gdy na magazynie zawsze znajdują się duże zapasy produktów. Dotyczy to zwłaszcza dużych gabarytów – ich jak najszybsze wydanie leży w interesie przedsiębiorstwa.

 

Przeczytaj też: System ERP – co to jest? Definicja, funkcje i budowa systemu do zarządzania firmą 

 

FEFO – co to i kiedy się sprawdza?

Metoda FEFO (First Expired, First Out) to strategia zarządzania zapasami, w ramach której jako pierwsze z magazynu wydawane są produkty, których data ważności najwcześniej upływa. FEFO skupia się na zużyciu towarów według ich daty przydatności do spożycia, priorytetyzując jednostki, które są najbliżej terminu ważności.

 

Zalety metody FEFO:

 

• Minimalizacja marnotrawstwa: priorytetyzowanie produktów bliskich końcowi terminu ważności minimalizuje ryzyko marnotrawstwa, gdyż starsze jednostki są używane przed nowszymi.
• Zapewnienie jakości produktów: FEFO pomaga utrzymać wysoką jakość towarów i redukuje ryzyko, że produkty przekroczą swoją datę ważności.

 

Wady metody FEFO:

 

• Konieczność bardzo dobrej organizacji: produkty muszą być poukładane w taki sposób, by dostęp do nich był łatwy i nie powodował trudności podczas pakowania zamówień. Niezbędny jest również system do zarządzania towarami, aby panować nad datami ważności wszystkich produktów.

 

 

Metoda FEFO jest szczególnie istotna w branżach, w których:

 

• Data ważności jest kluczowa: w przypadku produktów spożywczych, farmaceutycznych czy kosmetycznych, gdzie termin ważności ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i jakość produktu.
• Minimalizacja marnotrawstwa jest priorytetem: w branżach, gdzie produkty są podatne na szybkie starzenie, a minimalizacja strat jest kluczowa dla opłacalności.

 

 

Pozostałe metody rozchodu zapasów

Wśród mniej popularnych, ale wciąż używanych metod wyceny i rozchodu zapasów znajduje się zasada HIFO (Highest In, First Out), czyli “najdrożej kupione, pierwsze wychodzi”. Zgodnie z jej założeniem z magazynu powinny być wydawane najpierw te towary, których wartość jest najwyższa. Taniej kupione produkty powinny zaś zostawać dłużej.

 

W sposobach rozchodu zapasów stosuje się również AVCO (average costing method), czyli metoda kosztów przeciętnych. Przedsiębiorstwa, które się nią kierują, wyliczają średnią ważoną ceny nabycia poszczególnych towarów. Oblicza się ją poprzez podzielenie całkowitej wartości materiałów przez ilość tych materiałów. W związku z tym kolejność wydawania produktów z magazynu nie ma znaczenia przy tej metodzie – każdy towar ma tę samą cenę jednostkową, która jest równa kosztowi przeciętnemu.

 

 

Systemy ERP i WMS jako wsparcie przy wycenianiu zapasów

Panowanie nad magazynem jest znacznie łatwiejsze, gdy pomaga Ci w tym intuicyjny system. Szczególnym wsparciem okażą się systemy ERP i WMS, dzięki którym zautomatyzujesz procesy magazynowe i ustalisz metodę rozchodu zapasów, która najlepiej pasuje do Twojego przedsiębiorstwa.  Z jakich rozwiązań możesz skorzystać?

 

• Streamsoft Pro/Prestiż/Verto – moduł Handlowo-Magazynowy w systemach ERP od Streamsoft jest przystosowany do ewidencji ilościowo-wartościowej według takich metod jak FIFO czy LIFO. Moduł ten wspiera również standard EDI, zapewniając elektroniczną wymianę dokumentów między kontrahentami. Pomaga także m.in. w przeprowadzaniu inwentaryzacji.
• enova365 – system ERP enova365 oferuje moduł Handlowo-Magazynowy, w którym łatwo wybierzesz metodę wyceny zapasów. Jeśli dodatkowo wprowadzisz (lub już z nich korzystasz) kody kreskowe i relacje między dokumentami, program pomoże Ci zachować porządek w magazynie i zadba o sprawny obieg dokumentów. Do dyspozycji są m.in. takie metody wyceny jak FIFO, LIFO lub sortowanie według daty ważności.
• WMS – system WMS w połączeniu z ERP pomaga magazynierowi w określeniu, które produkty powinien pobrać najpierw zgodnie z ustaloną wcześniej metodą. Przykładowo, jeśli w przedsiębiorstwie stosuje się zasadę FIFO, wówczas system WMS pokieruje operatora do towarów najwcześniej przyjętych na magazyn.

 

Nie wiesz, jaki system najlepiej sprawdzi się w Twoim magazynie?

Skontaktuj się z nami!